TERAPIA

Program OWAT oparty jest na czterech filarach: otwartości, współpracy, akceptacji i twórczości. Integruje on różne metody pracy z tikami sprawdzone w badaniach naukowych oraz praktyce. Łączy wybrane techniki behawioralno-poznawcze z interwencjami systemowymi oraz regulacją funkcjonowania układu nerwowego. W każdym przypadku praca z dzieckiem i rodziną planowana jest na podstawie holistycznej diagnozy, a metody dobierane są indywidualnie do potrzeb. Takie podejście jest wynikiem moich osobistych poszukiwań coraz większej skuteczności w pracy terapeutycznej z tikającymi dziećmi i ich rodzinami. 

 

Podstawy Programu OWAT zostały opracowane na podstawie badań indywidualnych przypadków i opisane w rozprawie doktorskiej przygotowanej pod kierunkiem prof. UŚ dr hab. Urszuli Szuścik.

 

Program OWAT obejmuje 10 spotkań terapeutycznych w tygodniowych lub 2 tygodniowych odstępach czasu oraz pracę dziecka i rodziny w środowisku domowym.

 

W systemowej terapii rodzin mówi się, że dziecko z objawem to element systemu rodzinnego oznaczony jako pacjent, inaczej nazywany „nosicielem symptomu”. Problemem, objawem może być poważna lub przewlekła choroba, zaburzenia emocji i zachowania czy niepełnosprawność.

Objaw występujący u dziecka jest dwojako związany z rodziną:

 

• może być konsekwencją zaburzeń w strukturze oraz w funkcjonowaniu systemu;
• jednocześnie sam w sobie stanowi źródło zaburzeń dla systemu.

W poszukiwaniach psychologicznego modelu choroby powstały dwa kierunki (Maciarz A., Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci przewlekle chorych. IMPULS, Kraków 1998, s. 11-12.):

 

• podejście psychosomatyczne – koncentrujące się na poszukiwaniu wpływu psychiki na powstawanie i przebieg chorób somatycznych;
• podejście somatopsychiczne – skoncentrowane na wpływie choroby na psychikę i osobowość człowieka, w tym na jego sferę emocjonalną i poznawczą.

Somatyka w rodzinie to dziedzina badań medycznych zajmująca się relacjami między systemowymi procesami zachodzącymi w rodzinie, a somatycznymi reakcjami jednostki. Jest to dziedzina holistyczna obejmująca somatyczne, psychologiczne i społeczne aspekty zdrowia i choroby.
Od czasu wprowadzenia pojęcia „somatyki w rodzinie” przeprowadzono wiele badań stwierdzających oddziaływanie czynników psychospołecznych w szerokiej gamie chorób i przedstawiono

 

liczne przykłady wpływu relacji w rodzinie na przebieg schorzeń chronicznych Z badan tych wynika, że:

 

• ok. 30% zakażeń poprzedzonych jest stresującymi wydarzeniami rodzinnymi (De Barbaro B., Pacjent w swojej rodzinie. Springer PWN,Warszawa 1997);
• stres związany z konfliktami rodzinnymi, sytuacjami utraty, rozwodu, zaburzeniami więzi, czy dolegliwościami emocjonalnymi u osób znaczących (tj. wysoki poziom niepokoju, stany depresyjne matki) jest istotnym czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń emocjonalnych i zaburzeń zachowania u dzieci (Wolańczyk T., Komender J. (red.), Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci. PZWL, Warszawa 2005.)

Matki i ojcowie dzieci przewlekle chorych staja przed jednym z największych wyzwań jakie mogą zostać postawione przed rodzicami:

 

muszą zmierzyć się z patrzeniem na cierpienie swojego dziecka,
pozostają w stałej gotowości udzielania mu codziennej pomocy i ratowania w stanach zaostrzenia,
muszą pogodzić się z utrata własnych nadziei, ambicji i planów związanych z posiadaniem „idealnego dziecka”
oraz radzić sobie z lękiem przed trudnościami w przyszłości dziecka.

Doświadczenie takiego trudnego rodzicielstwa jest przeżyciem trudnym, głębokim i bardzo subiektywnym. Dodatkowym obciążeniem są oczekiwania społeczne i presja środowiska związana z wypełnianiem roli rodzica dziecka chorego.

W potocznym odbiorze rola ta charakteryzuje się całkowitym poświęceniem dla dziecka, wyrzeczeniem się siebie, pozostawaniem w pełnej dyspozycji, prezentowaniem postawy łagodnego ciepła i całkowitego zrozumienia. Rola ta jest trudna do udźwignięcia nawet dla osób, które posiadają duże zasoby osobowościowe, społeczne i materialne, a cóż dopiero dla osób, które borykają się z własnymi problemami emocjonalnymi, interpersonalnymi czy finansowymi.

Ojciec, który przychodzi do szkoły pełen żalu i pretensji do nauczyciela, matka, która nagle wybucha płaczem lub oskarża innych o brak dobrych chęci, są często surowo osądzani przez osoby zajmujące się edukacją i wychowaniem. A może ci „trudni” rodzice po prostu nie potrafią już dłużej samodzielnie nieść choroby swojego dziecka.

Nawet przeżycie przewlekłej choroby własnego dziecka nie daje człowiekowi licencji na „rozumienie, co przeżywa rodzic w takiej sytuacji”. I chociaż, patrząc z zewnątrz, możemy zauważyć pewne podobieństwa w postawach rodziców dzieci przewlekle chorych oraz w następujących po sobie fazach przystosowania do życia z chorobą w rodzinie, to często jako osoby zawodowo zajmujące się wychowaniem, musimy pochylić głowy przed trudnym losem tych rodziców. Taka postawa pozwala unikać osądzania, uczy uważnego patrzenia i spostrzegania. Te z kolei prowadzą do zrozumienia, że postawy rodziców, oceniane jako negatywne, mogą być efektem działania mechanizmów obronnych chroniących przed odczuwaniem bólu, który przekracza zasoby człowieka i narusza jego możliwości konstruktywnego radzenia sobie.

Zapoznając się z postawami rodziców dzieci przewlekle chorych oraz z danymi dostarczanymi przez badania naukowe, należy stale mieć na uwadze tą właśnie perspektywę patrzenia – spostrzegania i rozumienia, a nie osądzania.

Resolving Trauma in Psychotherapy with Peter Levine Video

Polyvagal Theory in Action: 3D Example of the Nervous System with Ventral and Dorsal Vagal Systems

 

SIBAM